Riceviamo e volentieri pubblichiamo quanto
in data odierna pervenutoci (sebbene datato 5 luglio u.s.)
1
COMITATO
ITALO-ALBANESE
PRO ERIGENDA
METROPOLIA ECCLESIASTICA
Chi siamo: un gruppo di credenti
laici arbëreshë al di qua e al di là dello Stretto;
Cosa vogliamo: la
creazione di una Metropolia della Chiesa Italo-Albanese;
Perché: al
riconoscimento dell’autonomia dell’Eparchia di Piana degli
Albanesi nel 1967, dopo quella di Lungro nel 1919, segua il naturale
coronamento della storia ecclesiastica degli Albanesi d’Italia di
tradizione bizantina (cfr. Archim. Papas Marco Mandalà, 1905-1975).
Lungro-Piana degli Albanesi, 14.11.2017
La visita che L’Eparca
di Lungro in Calabria, ha reso nei giorni scorsi all’Arcivescovo
della Chiesa Ortodossa Autocefala di Grecia, ancorché lodevole sotto
l’aspetto dei rapporti amichevoli tra osservanti la stessa
tradizione costantinopolitana, viene pubblicizzata come evento
epocale (di una delle componenti) della Chiesa Arbëreshe d’Italia.
In realtà si tratta
della replica di un’altra consimile visita, allora etichettata come
“Crociera della fraternità”, resa circa quarant’anni fa da
parte dell’altra componente della Chiesa Arbëreshe: l’Eparchia
di Piana degli Albanesi in Sicilia.
L’elemento che tutte
e due le caratterizza è, purtroppo, una assoluta “idiotìa”:
infatti, ognuna delle componenti, all’insaputa e, quindi, senza il
minimo coinvolgimento dell’altra, presenta se stessa come
rappresentante dei fedeli arbëreshë di tradizione bizantina, non
tralasciando, però, tutte e due le componenti, di appiattire la
fisionomia albanese su quella greca, attraverso l’insistita
confusione tra bizantinità e grecità.
Solo chi non conosce
la storia dei Balcani non sa quanto sia costato (e potrebbe ancora
costare), in termini di vite umane di guerre, vessazioni e di
sradicamenti, questa confusione!
È risaputo che quello
Bizantino, come prima il Romano e, poi, l’Ottomano, era uno Stato
multietnico, e il fatto che gli Arbëreshë in esso, e poi fuori di
esso, seguissero e seguano la tradizione ecclesiastica bizantina, non
li rende greci.
Noi, laici cristiani
arbëreshë non riusciamo ancora a capire quali ragioni spingano,
ancora oggi, i nostri prelati a tale appiattimento, invece di curare
le nostre vere radici, già chiaramente indicate, nel Settecento, dal
servo di Dio Padre Giorgio Guzzetta nella sua opera De
Albanensibus Italiae rite excolendis ut sibi totiquae S. Ecclesiae
prosint. e da Paolo Maria Parrino nel De perpetua
consensione Albanensis Ecclesiae cum Romana…
Opere recentemente
ben studiate e scientificamente riprese da Mons. Gasper Gjini nella
sua tesi di dottorato alla Pont. Università Gregoriana dal titolo
Dioqeza e Shkup-Prizrenit nëpër shekuj.
Al fine di ribadire
l’apax, l’unicità della posizione ecclesiastica degli Arbëreshë
nell’ecumene cristiana, e desiderando finalmente una tangibile
unità delle due componenti della Chiesa Arbëreshe che, nonostante
la celebrazione di sinodi intereparchiali, continuano a cercare
koinonìe con i lontani tralasciando l’agape fraterna tra prossimi,
il nostro Comitato nel corso del presente anno di grazia ha
elaborato, e ultimamente fatto recapitare, un Appello a Papa
Francesco, il cui testo viene ora pubblicato nella sua interezza e
autenticità per denunziarne plagi e scansare dicerie untorie.
^^^^^^^^^^^^^^
COMITATO
ITALO-ALBANESE
PRO ERIGENDA
METROPOLIA ECCLESIASTICA
A
Sua Santità
FRANCESCO
Papa di
Roma
Santità,
siamo dei
fedeli laici della Chiesa Italo-Albanese che intendiamo supplire al
prolungato tentennamento del nostro Clero nella ricerca di nuove
modalità atte a rinsaldare, oggi e nel futuro, la nostra
particolare Comunità ecclesiale di origine albanese e di tradizione
bizantina.
Non
potendo confidare nell’aiuto della Conferenza Episcopale Italiana,
istituzione recente e pertanto immemore della nostra storia, né in
quello della Congregazione Orientale perché non risponde alle
reiterate istanze di nostri esponenti, ci rivolgiamo direttamente a
Lei, Santità, consci come siamo che la prosecuzione della nostra
esperienza di cristiani orientali, fortemente legati a Roma, dipenda
unicamente dalla saggezza della Santa Sede e della Santità Sua.
PREMESSE
In Italia vivono da
oltre 550 anni cittadini italiani di lingua albanese e di tradizione
canonico-liturgica orientale: essi chiamano se stessi ARBËRESHË e
hanno resistito alla latinizzazione occorsa ad altri Arbëreshë.
La loro esistenza di
esuli riparati in Italia davanti all’invasione ottomana dell’antica
Patria è stata abbastanza travagliata, soprattutto dal versante
religioso.
La Sede Romana,
tuttavia, ha sempre cercato di proteggere le loro Comunità contro i
soprusi delle signorie locali e gli empiètements dell’episcopato
latino, successivi all’interruzione dei rapporti degli Arbëreshë
con la gerarchia di provenienza.
Infatti, molto prima
che la Repubblica Italiana riconoscesse loro lo status giuridico di
Minoranza Linguistica Storica (Legge 15 dicembre 1999, n. 482), la
Santa Sede aveva istituito per loro il Collegio Greco di Roma. nel
sec. XVI, poi, due “Vescovi Ordinanti per il Rito Greco” e due
Collegi di studi a San Demetrio Corone (CS) e a Palermo, nel sec.
XVIII.
In seguito (sec. XX),
la S. Sede creò due Eparchie, a Lungro (CS) e a Piana
degli Albanesi (PA), annoverandole nell’Annuario Pontificio
come “Chiesa Italo-Albanese”, unitamente all’antico
Monastero italo-greco di Santa Maria di Grottaferrata. Anche
questo Monastero, abitato ultimamente a maggioranza da monaci
italo-albanesi, ha ricevuto le migliori cure da parte dei Pontefici
Romani, sino a diventare “esarchico” o abbazia nullius.
Queste tre
Circoscrizioni ecclesiastiche, prendendo l’abbrivio dal Concilio
Vaticano II che ha tanto riconosciuto e lodato il ruolo delle Chiese
Orientali, avrebbero dovuto presentare subito istanza alla Suprema
Autorità per costituirsi in Metropolia. Si sarebbe sanato, così, un
vulnus che vede gli Italo-Albanesi, cronologicamente i più antichi
orientali cattolici, ancora privi di un requisito canonico
tradizionale presso ogni Chiesa Orientale in comunione col Vescovo di
Roma (Patriarcato, Arcivescovato Maggiore, Metropolia).
Si tenga conto che gli
Albanesi d’Italia son da sempre in comunione con Roma, seguendo in
ciò la linea della Chiesa Illirica sino alla crisi iconoclasta, poi
ripresa col Concilio di Firenze. Essi, pertanto, non sono “uniati”,
ma “ortodossi con Roma” e costituiscono un unicum nella
storia della Chiesa universale, la cui conservazione, che ascriviamo
a speciale merito della Chiesa di Roma, va preservata.
Ultimamente
(2004/2005), le tre Circoscrizioni hanno celebrato insieme un Secondo
Sinodo Inter-eparchiale, i cui deliberata sono stati promulgati da
Papa Benedetto XVI nel 2010.
La modalità sinodale
seguita in tale consesso e le deliberazioni adottate, ci sembravano
finalmente la naturale prefigurazione di una METROPOLIA.
Neppure stavolta,
inopinatamente, tale richiesta è stata avanzata dai nostri Ordinari!
OSSERVAZIONI
A questo Comitato
pare che a scoraggiare tale richiesta sia soprattutto il Dicastero
cui compete l’alta tutela delle Chiese Orientali Cattoliche nel
mondo che, a nostro parere, da tempo non tutela abbastanza la nostra
Chiesa Italo-Albanese, non curandone sufficientemente la preparazione
dei futuri presbiteri che, in Sicilia, rientrano in diocesi ignari e
quasi sprezzanti delle tradizioni del popolo cristiano di
appartenenza, e nominandovi, come da tempo va facendo a Piana degli
Albanesi, Ordinari, Delegati, Amministratori Apostolici che non
riescono a dare impulsi rigeneratori alla spiritualità di questa
porzione della Chiesa Arbëreshe, alla sua liturgia, alle tradizioni,
agli usi, ai costumi, alle lingue e ai canti liturgici: tutte
preziose espressioni e testimonianze di fede cristiana, vissute in
situazione di minoranza e non raramente di avversione.
Anche se cultore di
ipotetiche future novazioni amministrative concepite, a quanto pare,
nell’ambito della suddetta Congregazione, senza la consultazione
dei presbiteri e del Popolo di Dio, non ci sembra opportuno che
l’attuale Vescovo/Eparca di Piana degli Albanesi sottovaluti e
discrimini quanto da noi amorevolmente conservato per secoli, mentre
è risaputo che antropologia e pastorale indicano nelle sane
tradizioni di un popolo l’ancoraggio per una nuova
evangelizzazione.
A tal proposito preme
segnalare che le forme peculiari dell’esperienza cattolica
orientale, presente in diverse realtà culturali ed ecclesiali
italiane, non possono essere individuate tout court in un
precostituito generale ed unico quadro teo-ideologico. Non si
possono giustificare realtà recenti, che possono anche apparire
troppo artificiali, con quelle autentiche radicate in Italia su
solide basi ecclesiologiche, storiche e culturali.
Si ha, altresì,
l’impressione che, instaurati rapporti diretti con l’Ortodossia
greca e slava, la Congregazione Orientale veda, ora, la Comunità
Italo-Albanese, Chiesa orientale storicamente e geograficamente più
prossima alla Sede Romana, come un peso e non più come una risorsa,
dimentica di un passato ricco di collaborazioni e di servizi alla
causa dell’ecumenismo, come ebbero a sottolineare il Beato Papa
Paolo VI, il Santo Papa Giovanni Paolo II e il Papa emerito Benedetto
XVI.
Su questa linea
“eversiva”, più che pastorale, ci sembra elargita la nomina
all’attuale Vescovo di Piana degli Albanesi, sulla cui opportunità
chiediamo un riesame.
Non ci possiamo
rassegnare a diventare i destinatari di un anatema, né di un vero
genocidio cultuale e culturale! Che richiamano i tempi del post
Concilio di Trento, quando, se non riusciva la latinizzazione di
questa Comunità, per non chiamarla Chiesa veniva inventato il
termine riduttivo di Rito.
Tutto quanto
sopra premesso e considerato,
QUESTO
COMITATO
interpretando
la coscienza comune e l’attuale senso di smarrimento degli
Italo-Albanesi davanti al tradimento dei loro più profondi
sentimenti e di una storia ormai plurisecolare, si permette di
richiamare alla mente della Santità Sua:
- il “patto
di fedeltà” non scritto, ma diuturno, tra gli Arbëreshë e la
Sede Romana;
- il
servizio da loro reso alla Santa Sede con le missioni cattoliche in
Albania durante la dominazione ottomana;
- il loro
impegno nell’avere “anticipato il moderno ecumenismo” (Paolo
VI);
- la fedeltà
degli Arbëreshë allo Stato Italiano, alla cui formazione unitaria e
democratica hanno contribuito con propri esponenti di spicco;
- la loro
testimonianza della Chiesa indivisa, quale ultimo frammento di
quell’antica Chiesa Illirica, di fondazione paolina, di tradizione
orientale, sempre in comunione col Vescovo di Roma dal quale furono
forzosamente separati con la crisi iconoclasta, ma alla cui comunione
tornarono senza indugi con il mai rinnegato Concilio di Firenze;
- il ruolo
di identità religiosa culturale e civile che gli Albanesi d’Italia
di tradizione costantinopolitana, se pastoralmente e culturalmente
ben guidati e rappresentati, continueranno a svolgere nei confronti
del mondo albanese e balcanico, quale anamnesi dell’epoca
preottomana, rivolge
APPELLO ALLA
SANTITA’ SUA
che tanto
apprezzamento mostra verso il Popolo Albanese, del quale siamo antico
ramo e gjak i shprishur=sangue
sperso, verso la sua tradizionale tolleranza religiosa e verso i suoi
Santi e Martiri antichi e recenti, perché si proceda all’erezione
della
METROPOLIA
DELLA CHIESA ITALO-ALBANESE
affidando
alla figura del Metropolita la funzione di capo-rito così come
all’Arcivescovo di Milano è affidata la medesima funzione per il
Rito Ambrosiano
La ringraziamo,
Santità, per l’attenzione che vorrà dedicare alla nostra
richiesta e devotamente imploriamo la Sua apostolica benedizione.
Piana degli Albanesi –
Lungro, 5 luglio 2017
IL SEGRETARIO IL PRESIDENTE
Prof.
Giuseppe Chiaramonte. bibliot. Salvatore La Barbera, ufficiale r.t.
================================================
KOMITETI
ITALO-ARBËRESH
“PRO ERIGENDA
METROPOLIA ECCLESIASTICA”
Shenjtërisë së Tij
FRANCESKUT
Papa i
Romës
Shenjtëri,
jemi
besimtarë katolikë laikë të Kishës Arbëreshe që duam t’Ju
lutemi mbi ngurrimin e tejzgjatur të Klerit tonë në kërkimin e
mundësive të reja për të forcuar, për sot dhe për të ardhmen,
veçantinë e Bashkësisë sonë fetare me origjinë shqiptare dhe me
traditë bizantine.
Duke mos
mundur që të kemi ndihmën e Konferencës Ipeshkvnore Italiane,
institucion relativisht i ri dhe që nuk e njeh sa dhe si duhet
historinë tonë të shkuar, dhe as të Kongregacionit për Kishët
Lindore që nuk i është përgjigjur kërkesave të përsëritura të
eksponentëve tanë, po iu drejtohemi dretpërdrejt Juve, Shenjtëri,
të vetëdijshëm që vazhdimësia e përvojës sonë si të
krishterë të traditës lindore të lidhur fort me Romën, varet nga
urtësia e Selisë së Shenjtë dhe e Shenjtërisë suaj.
HYRJE
Në Itali jetojnë nga më
shumë se 550 vjet qytetarë italianë me prejardhje dhe gjuhë
shqiptare dhe me tradita kanonike-liturgjike bizantine: ata quhen
ARBËRESHË dhe i kanë rezistuar latinizimit të pësuar nga
arbëreshë të tjerë.
Ekzistenca e tyre si të
shpërngulur në Itali nga pushtimi turk-osman i atdheut ka qenë
problematike, sidomos në aspektin fetar. Megjithatë, Selia e
Shenjtë i ka mbrojtur gjithnjë komunitetet arbëreshe nga
padrejtësitë e sundimtarëve vendas dhe të empiètements
të ipeshkvinjve latinë, mbas ndërprerjes së çdo marrëdhënjeje
të arbëreshëve me hjerarkinë kishtare të vendit amë.
Në fakt shumë kohë më
përpara që Republika Italiane të njihte statusin e tyre juridik si
Pakicë Gjuhësore Historike (Ligji 15 dhjetor 1999, n. 482), Selia e
Shenjtë kishte ngritur për ta Kolegjin Grek të Romës në
shekullin XVI dhe, më vonë, në shekullin XVIII, dy “Ipeshkvinj
Shugurues për ritin Grek” (nënkupto: arbëresh) dhe dy Kolegje
studimi në Shën Mitër Koronë (San Demetrio Corone – CS) dhe në
Palermo.
Në vijim, shek. XX,
Selia e Shenjtë krijoi dy Eparki: në Ungër (Lungro -
provinca e Kozencës) dhe në Piana degli Albanesi (Hora e
Arbëreshëvet - provinca e Palermos), duke i shënuar në Vjetorin
Papnor si “Kisha Italo-Shqiptare”, sëbashku me Abacinë
(Manastirin) italo-greke të Shën Mërisë së Grottaferrata-s. Edhe
kjo Abaci (ky Manastir), e banuar në kohët e vona më së shumti
nga murgj me prejardhje arbëreshe, ka patur përkujdesjet më të
mëdha nga Papët e Romës, deri në shpalljen “hezarkike” apo
abaci nullius.
Këto tri Qarqe fetare,
duke marrë shkas nga Koncili i Dytë i Vatikanit, që ka njohur dhe
lavdëruar rolin e Kishave Lindore, do të ishte dashur që të
shfaqnin menjëherë instancë Autoritetit Suprem për t’u
bashkuar në një Mitropoli. Do të ishte korrigjuar kështu një
vulnus që bën që komuniteti më i vjetër lindor) katolik i
pranishëm në Itali, siç është ai arbëresh, të jetë ende pa
një institucion kanonik tradicional siç e ka çdo Kishë Lindore në
bashkim me Ipeshkvin e Romës: Patriarkanë, Kryeipeshkvi, Mitropoli.
Të kihet parasysh që
Arbëreshët e Italisë kanë qenë dhe janë gjithmonë të bashkuar
me Kishën e Romës, duke ndjekur me këtë linjën e Kishës
Ilirike deri në krizën ikonoklaste të rimarrë përsëri me
Koncilin e Firences. Ata nuk janë “uniatë”, por “ortodoksë
me Romën” dhe përbëjnë një rast tepër të veçantë, një
unicum në historinë e Kishës Universale, ku një meritë të
veçantë për këtë ka Kisha Katolike e Romës, mbrojta e të cilit
duhet garantuar.
Së fundi (në vitet
2004-2005), të tri Qarqet Kishtare kanë celebruar sëbashku një
Sinod Ndërheparkial, vendimet e të cilit janë miratuar nga Papa
Benedikti i XVI-të në vitin 2010.
Mënyra sinodale e
ndjekur në këtë kontekst dhe vendimet e marrura në të, na
dukeshin si përfytërimi i një angazhimi që në mënyrë natyrore
do të çonte në formimin e një MITROPOLIE.
Për fat të keq, as në
këtë rast nuk u shtrua një kërkesë e tillë nga Ipeshkvinjtë
tanë.
VEREJTJE
Ai që nuk ka inkurajuar
një kërkesë të tillë, siç i duket këtij komiteti, është
Dikasteri të cilit i përket mbrojta e Kishave Lindore katolike në
botë që, sipas mendimit tonë, tash disa kohë nuk mbron sa duhet
Kishën tonë Arbëreshe, duke mos përgatitur sa dhe si duhet
klerin, formimi i të cilit lë për të dëshiruar, si për shembull
në Siqili, ku arrijnë në dioçezë pa i njohur dhe gati duke
përbuzur traditat e popullit të cilit i përkasin, apo duke
emëruar, siç ka bërë tash disa kohë në Piana degli Albanesi
(Hora e Arbëreshëvet), Delegatë, Administratorë Apostolikë etj.,
të cilët nuk arrijnë që t’i japin impulse përtëritëse
shpirtit të kësaj pjese të Kishës Arbëreshe, traditave e
zakoneve të saj, gjuhëve dhe këngëve liturgjike: të gjitha këto
shprehje dhe dëshmi të fesë së krishterë, të jetuara në
gjendje pakiceje dhe shpesh herë të vëna në shënjestër.
Edhe pse lëvrues i
risive ipotetike të ardhshme administrative të menduara, me sa
duket, brënda këtij Kongregacioni, të paramenduara pa konsultimin
e klerit dhe të popullit, nuk na duket e udhës që Dhespoti aktual
i Eparkisë së Horës së Arbëreshëvet (Piana degli Albanesi) të
nënvleftësojë dhe të diskriminojë çdo gjë që ne me dashuri
dhe përkushtim kemi ruajtur në shekuj, kur është botërisht e
njohur që antropologjia dhe baritorja na tregojnë që në traditat
e shëndosha të një populli qëndron baza për një ungjillizim të
ri.
Në mënyrë të veçantë
duam të sinjalizojmë që format e ndryshme të veçanta të
eksperiencës katolike orientale, të pranishme në realitete të
ndryshme kulturale dhe fetare në Itali, nuk mund të bashkohen tout
court në një kuadër të vetëm teo-ideologjik të
parapërgatitur artificialisht. Nuk mund të justifikohen krijesa të
tilla hibride, të ndërtuara nga bashkimi i elementëve të ardhur
si pasojë e ndryshimeve gjeo-politike të reja, me realitete
autentike që kanë zënë rrënjë në Itali mbi baza të
qëndrueshme fetare, historike dhe kulturore.
Na duket se, me t’u
vendosur marrëniet e drejtpërdrejta me Ortodoksinë greke dhe
sllave, Kongregacioni Oriental e sheh tani Bashkësinë Arbëreshe,
Kishë orientale historikisht dhe gjeografikisht më e afërta me
Selinë e Romës, si një peshë dhe jo më si një burim, duke
harruar të shkuarën aq të pasur me bashkëpunime dhe shërbime për
kauzën e ekumenizmit, siç e kanë theksuar i Lumi Papa Pali VI,
Papa Shejt Gjon Pali II dhe Papa Benedikti XVI.
Sipas kësaj linjeje, më
tepër “eversive” sesa pastorale, na duket se është ideuar
emërimi i Dhespotit aktual të Horës së Arbëreshëvet, për çka
kërkojmë një shqyrtim për të verifikuar se një zgjedhje e tillë
është bërë me vend apo jo.
Nuk mund pranojmë të
bëhemi destinatarë të një anateme (mallkimi) as të një
gjenocidi të vërtetë të ritit dhe kulturës sonë! Që na bën
të kujtojmë kohën, fill mbas Koncilit të Trentos, kur, nëse nuk
arrihej latinizimi i kësaj Bashkësie, për të mos e quajtur Kishë
ishte zbuluar termi zvogëlues Rit.
duke
konsideruar të gjitha këto
KY KOMITET
duke
interpretuar ndërgjegjen e përbashkët dhe ndjesinë e tanishme të
përhumbjes që ndjejnë Arbëreshët përpara tradhëtisë së
ndjenjave të tyre më të thella dhe të historisë shumëshekullore,
dhe duke i kujtuar Shenjtërisë Suaj:
-
“marrëveshjen e besnikërisë”, jo të shkruar, por të mbajtur
gjallë tash qindra vjet ndërmjet Arbëreshëve dhe Selisë së
Romës;
- shërbimin
e bërë prej tyre ndaj Selisë së Shenjtë me misionet katolike në
Shqipëri gjatë pushtimit otoman;
-
përkushtimin e tyre “që herët në ekumenizmin modern” (Papa
Paolo VI-të);
-
besnikërinë e Arbëreshëve ndaj Shtetit Italian, për formimin dhe
demokratizimin e të cilit kanë kontribuar me eksponentë të tyre
të shquar;
- dëshminë
e tyre si pjestarë të Kishës së pandarë, fragmenti i fundit i
asaj Kishe Ilirike lindore, të formuar nga shën Pali, me traditë
lindore e perëndimore, gjithmonë në bashkim me Ipeshkvin e Romës
nga i cili u shkëputën me forcë nga ikonoklasmi, por nga i cili u
kthyen pa ngurrim me asnjëherë të mohuarin Koncil i Firencës;
- rolin e
identitetit fetar, kulturor dhe civil që Arbëreshët e Italisë të
traditës bizantine, nëse do të jenë të udhëhequr mirë nga ana
baritore dhe kulturore dhe të përfaqësuar mirë në nivelin e
Mitropolisë, do të vazhdojnë të luajnë në raport me Shqipërinë
dhe Ballkanin, si një kujtim i epokës së para pushtimit turk,
i drejton
APEL SHENJTERISE SUAJ
që aq shumë
e do Popullin Shqiptar, degë e vjetër dhe “gjak i shprishur” i
të cilit jemi, për tolerancën fetare që ushtron dhe për Martirët
e vjetër dhe të rinj të tij,
që të
ngrihet
MITROPOLIA E
KISHËS ARBËRESHE TË ITALISË
duke i besuar figurës së
Mitropolitit funksionin e Kryetarit të Ritit ashtu siç i njëjti
funksion i është besuar Arqipeshkvit të Milanos për Ritin
Ambrozian.
Ju falenderojmë,
Shenjtëri, për vëmendjen që do t’i kushtoni kërkesës sonë
dhe me devotshmëri lusim bekimin Tuaj apostolik
Piana degli Albanesi –
Lungro, 5 korrik 2017
SEKRETARI PRESIDENTI
Prof.
Giuseppe Chiaramonte. bibliot. Salvatore La Barbera, ufficiale r.t. (oficer në lirim)
Nessun commento:
Posta un commento